Dlaczego drewno niszczeje?

Dlaczego drewno niszczeje?

Drewno to jeden z najpiękniejszych materiałów, jakich dostarcza nam natura. To materiał budowlany, wykończeniowy, lubiany za swą naturalność, kolorystykę i zapach. Jest zawsze w modzie, bo każdemu pozwala na stworzenie przyjaznego naturalnego otoczenia. Dlatego chcemy się cieszyć jego walorami przez długie lata.



Drewniane altany, płoty, pergole, mniejsze i większe elementy dekoracyjne wszystko to codziennie narażone jest na destrukcyjne działanie zmiennych warunków atmosferycznych, mikroorganizmów i owadów. Działanie tych czynników najczęściej prowadzi do negatywnych zmian tego surowca, które nazywamy niszczeniem drewna lub biokorozją. By mieć pewność, że materiał, z którego je wykonano, na długo zachowa swoje walory, należy zapewnić mu skuteczną i trwałą ochronę. Chcąc zachować jego niepowtarzalne właściwości, musimy pamiętać o jego odpowiednim zabezpieczeniu. W tym celu oferujemy Państwu produkty marki VIDARON, które zapewniają najlepszą ochronę, konserwację i dekorację drewna.

Drewno narażone jest na nieustanne działanie destrukcyjnych czynników atmosferycznych i biologicznych. Wyróżniamy abiotyczne (atmosferyczne) i biotyczne (biologiczne) czynniki degradacji drewna.

Zagrożenia drewna

Drewno jest materiałem naturalnym, który towarzyszy ludziom od wieków. Zarówno właściwości, jak i szlachetny wygląd czynią z niego materiał praktyczny i zarazem piękny. Niestety drewno jest bardzo podatne na uszkodzenia mechaniczne i wpływ destrukcyjnych czynników atmosferycznych i biologicznych. Niezależnie od tego, czy to podłoga, altana lub płot, ten cenny surowiec wymaga dbałości i ochrony. Musi być odpowiednio zabezpieczony, aby zachować swoje naturalne piękno i móc oddziaływać na otoczenie. Od użytkowników wymaga dbałości i pielęgnacji. W innym wypadku szybko może utracić swoje cenne właściwości i atrakcyjny wygląd.

Wyróżniamy dwie grupy rodzajów zagrożeń drewna: abiotyczne (atmosferyczne) i biotyczne (biologiczne) czynniki degradacji drewna.

Atmosferyczne zagrożenia drewna to czynniki natury fizyko-chemicznej, które mają negatywny wpływ na drewno. Abiotyczny to inaczej martwy, nieożywiony. Są to składowe naszego środowiska, które mają istotny wpływ na wszystkie organizmy. Ich gwałtowne zmiany, wahania mogą mieć negatywny wpływ na nasze środowisko.

Biologiczne zagrożenia drewna to biologiczne czynniki degradacji drewna. Są główną przyczyną niszczenia drewna spowodowaną oddziaływaniem organizmów żywych. Zaliczamy tu wszystkie zwierzęta, grzyby, bakterie i rośliny, które niszczą drewno.

Zagrożenia biologiczne

Bakterie
Rozwijają się najczęściej w warunkach bardzo dużej wilgotności – często inne organizmy żywe nie są w stanie bytować w tak nieprzystępnych warunkach. Atakują wewnętrzną strukturę drewna. Ich obecność objawia się ubytkami w masie drewna. Główną pożywką bakterii jest celuloza, która jest głównym budulcem drewna.



Glony i porosty
Powodują względnie małe szkody. Podobnie jak grzyby czy bakterie rozwijają się w warunkach dużej wilgotności. Zmiany w drewnie, które są wynikiem działania glonów i porostów ograniczają się do 2-milimetrowej warstwy zewnętrznej drewna. Ich obecność na drewnie nie jest przyczyną znaczących szkód lecz sygnałem, niewłaściwego zabezpieczenia drewna, złego składowania. Obecność tych organizmów może przyspieszyć dalsze procesy niszczenia drewna powodowane innymi organizmami (owady, grzyby).



Owady
Owady niszczące drewno nazywamy szkodnikami technicznymi. Stanowią główne zagrożenie dla drewna. Gatunków owadów, które nazywamy szkodnikami jest bardzo wiele. Rola jaką spełnia dla poszczególnych owadów drewno jest różna. Drewno może pełnić funkcję pożywienia i kryjówki, wyłącznie pożywienia lub wyłącznie kryjówki. Dla wielu gatunków owadów drewno jest tylko częścią pożywienia, dalszą część jadłospisu stanowią grzyby, które rozkładają drewno. Owady atakują każdy rodzaj drewna: mokre, suche, stosowane na zewnątrz jak i wewnątrz pomieszczeń. Mocno osłabiają strukturę drewna, doprowadzając często do całkowitego zniszczenia drewnianego elementu. Owady będące sprawcami największych zniszczeń drewna w Polsce to: Miazgowce, Spuszczel pospolity, Kołatek domowy, Wyschlik grzebykorożny.



Grzyby
Oprócz ognia i owadów najczęstszym i najgroźniejszym zagrożeniem dla drewna są grzyby. Wszystkie drewniane elementy, które są nawet w niewielkim stopniu zagrożone zawilgoceniem mogą stać się potencjalnym atakiem grzybów. Najbardziej zagrożone jest drewno, które jest poddane działaniu czynników atmosferycznych. Grzyby najlepiej rozwijają się w mocno zawilgoconym środowisku – długo utrzymująca się wilgotność, przekraczająca 20%. Grzyby atakujące drewno dzielą się na kilka grup i w różnym stopniu je degradują. Wyróżniamy trzy typy rozkładu drewna, których przyczyną są grzyby – brunatny, biały i szary (pleśniowy). Każdy rodzaj rozkładu ma inny przebieg, inną skalę zniszczeń i jest przyczyną innego gatunku grzyba. Rozkład brunatny jest najbardziej niebezpieczny. Grzyby w tym etapie rozkładają celulozę (około 50% zawartości drewna), która odpowiada za wytrzymałość, odporność na rozciąganie i zwartość drewna. W ostatnim etapie tego rozkładu drewno rozsypuje się w proszek – potocznie nazywane zjawisko „zgnilizną drewna”.

Rozkład biały jest mniej groźny. W tym przypadku grzyby rozkładają ligninę, która jest drugim po celulozie głównym składnikiem drewna (około 30% zawartości) i odpowiada za wytrzymałość na ściskanie. Występuje głównie w lasach (żywe i martwe drzewa) i składach budowlanych. Najmniej groźnym rozkładem powodowanym przez grzyby jest rozkład szary. Destrukcja drewna w tym przypadku ogranicza się do powierzchniowych warstw drewna (2-4-milimietry). Występuje głównie na drewnie użytkowanym na zewnątrz, które jest zagrożone na częste zawilgocenie.

Zagrożenia atmosferyczne

Czynniki chemiczne
Wbrew pozorom drewno jest materiałem odpornym na wiele zagrożeń chemicznych. W odróżnieniu od wielu materiałów budowlanych (wapienie, piaskowce) drewno jest stosunkowo odporne na kwaśne deszcze i inne związki chemiczne występujące w środowisku naturalnym. Wszystko zależy od toksyczności, stężenia i czasu działania substancji chemicznej. Długotrwałe oddziaływanie substancji chemicznej (kwasów, zasad, soli) prowadzi do całkowitej destrukcji drewna. Dobrym przykładem jest połączenie metalu z drewnem. Sytuacja, która jest częsta w konstrukcyjnym zastosowaniu drewna. Jeśli drewno jest wilgotne (powyżej 10%) oddziałuje na metale tworząc korozję. Produktem korozji metalu są sole, które powodują zniszczenie celulozy (główny składnik budulcowy drewna).



Woda i wilgoć
Większość gatunków drewna źle znosi zmiany wilgotności oraz jej nadmiar. Pod wpływem wody drewno pęcznieje i kurczy się. Powoduje to pękanie i odkształcanie się drewna. Takie pęknięcia stają się potencjalnymi miejscami ataku biokorozji. Zawilgocenie drewna wpływa ponadto na rozwój niszczących grzybów. Kolejne zagrożenie to uszkodzenia mrozowe, powstałe w skutek nagromadzenia się wody w szczelinach drzewa. Zamarznięta woda w drewnie skutkuje silnymi zniszczeniami surowca.



Promieniowanie nadfioletowe (UV – ultrafioletowe)
Naturalnym źródłem promieni UV w przyrodzie jest Słońce, które po dłuższym działaniu powoduje zmiany na powierzchni drewna. Możemy wyróżnić dwa kierunki niepożądanych efektów działania promieni UV. Pierwszy to zmiana koloru drewna – jasne drewno ciemnieje (często zmiana koloru jest drastyczna, od prawie białego do brązowego). Drugi negatywny skutek promieni UV to niszczenie ligniny drewna. Lignina spaja komórki drewna („klej w drewnie”) i gwarantuje jego stabilność. W wyniku jej zniszczenia powierzchnia drewna szarzeje i staje się krucha, przez co osłabia jego strukturę.



Temperatura
Możemy wyróżnić kilka procesów niszczenia drewna, których przyczyną są wahania temperatury. Jednym z najczęstszych to zmiany wilgotności drewna spowodowane wahaniem temperatury. Wilgotność drewna ma bezpośredni wpływ na kurczenie i pęcznienie drewna. Częste wahania tej wartości prowadzą do „zmęczenia materiału” i jego mechanicznych uszkodzeń. Kolejny proces możemy nazwać termicznym rozkładem drewna, inaczej spalaniem. To bardzo skomplikowany proces fizykochemiczny prowadzący często do całkowitego zniszczenia drewna. Do rozpoczęcia tego procesu na powierzchni drewna potrzebne są: dopływ powietrza i impuls, który wydziela bardzo wysoką temperaturę (min. 210ºC). Przebieg tego procesu oraz jego finalny efekt zależy od kilku czynników: struktury drewna, zawartości substancji chemicznych, wilgotności, ruchów powietrza, natężenia i siły strumienia cieplnego.